ورود گاوچران‌ها به نفت
سعيد ساويز
در يادداشت اول به داستان صنعتي شدن نفت تحت نام «روغن چراغ» در امريكا اشاره كرديم و گفتيم كه طرح متهورانه بيزل در 1853 چگونه اولين اكتشاف صنعتي نفت در 1859 را در پنسيلوانيا به ارمغان آورد. نكته قابل تامل اينكه، نفت قرن‌ها قبل در خاورميانه شناسايي شده بود، اما از آن تنها به عنوان سلاح، روغن مقدس و دارو استفاده مي‌شد. استفاده‌اي محلي، مبتني بر تجربه و غيرعلمي كه خاصيت تفكرات غير صنعتي مشرق زمين است. در داستان نبرد مكه كه حجاج بر سر زبير آتش ريخت، گلوله‌هاي منجنيق آغشته به همين نفت بود. ماركوپولو به نفت و آتش جاودان در بادكوبه اشاره كرد و ايرانيان قرن‌ها از نفت به عنوان روغن مقدس آتشكده‌ها و همچنين از قير براي قيراندود كردن كشتي‌ها استفاده مي‌كردند؛ اما عدم وجود اقتصاد آزاد، وابستگي همه شوون و اركان اقتصادي و صنعتي به دولت‌ها، خوانين و طبقه نخبه حاكم و نبود محملي براي جذب سرمايه مانند بورس و فرهنگ سهامداري باعث مي‌شود كه فهم مشرق زمين به عنوان گهواره تمدن از ثروتي كه براي هزاران سال در زير پاي‌شان مي‌جوشيده است، تنها بر اساس شهود حاصل شود.
صنعتي شدن نفت مقارن شد با جنگ شمال و جنوب در ايالات متحده (1865-1861) و البته جنگ داخلي صنعتي شدن كشور را به تعويق انداخت. پس از اتمام جنگ، خطوط راه‌آهن به سرعت توسعه يافت و غروب گاوچران‌ها و روولوربندها فرا رسيد. ديگر زندگي در غرب وحشي نمي‌توانست به روش سنتي خود ادامه يابد. ايالات متحده براي اين صنعتي شدن و براي نيروي كار مازاد خود بايد شرايط جديدي فراهم مي‌كرد. در 1866 اين كهنه‌سربازان با تشكيل ككلوس‌كلان‌ها فشار به سياهان و اقليت‌هاي نژادي را افزايش دادند، نياز ايالات متحده براي توسعه و رونق اقتصادي در اين دوران بيش از پيش مشهود بود. جامعه نابسامان و دو پاره شدن ايالات متحده، براي پرواز به قله‌هاي صنعت و اقتصاد به دو بال نياز داشت كه اتفاقا مقدمات هر دو آنها از پيش از جنگ داخلي فراهم شده بود. راه‌آهن سراسري و توليد روغن چراغ و مايع روغن‌كاري از نفت استخراج شده در پنسيلوانيا همان دو بال پرواز امريكايي بود. دكل‌هاي چوبي كه مانند شهري در كنار يكديگر در زمين‌هاي نفتي سر بر مي‌آوردند و صدها پالايشگاه كوچك ابتدايي ابري سياه از دود و جويي از پسماندهاي نفت در شهرهاي نفتي به راه انداخته بود. جالب آنجاست از آنجايي كه مردان خشن، گردن كلفت و گاوچران، جذب صنعت حفاري شده بودند؛ پايه اين صنعت با همان ادبيات، رفتار و فرهنگ گذاشته شد و به‌رغم اينكه امروز صنعت حفاري به يك صنعت علمي شده با پرسنلي آموزش‌ديده و فن‌سالار تبديل شده است، اما هنوز هم سخت‌ترين كار صنعت نفت است و همچنان اصطلاحات مردان سخت به وجود آورنده اين صنعت ماندگار شده است. هنوز به كارگران دكل Roughneck يا گردن كلفت مي‌گويند. هنوز اتاق حفاران را Doghouse يا همان سگ‌دوني مي‌نامند كه يادگار روزگاراني است كه روولوربندها جذب اين صنعت شده بودند. در يادداشت ديگر به ورود شاخص‌ترين چهره صنعت نفت امريكا در طول تاريخ يعني جان د راكفلر و تاثيراتش بر صنعت نفت امريكا و جهان خواهيم پرداخت و به اين شكل داستان‌مان آرام‌آرام راه خود را به شرق خواهد گشود.